Θουκυδίδης "Ιστοριών" Γ' 72

Ξεκινάω με κάτι φαινομενικά "άσχετο", ένα εξαιρετικό βίντεο με μουσική από ένα ελληνικό μουσικό σχήμα (από τη Θεσσαλονίκη), τους Blue Pilots Project. Δεν είναι όμως μόνο η μουσική που κατά τη γνώμη μου είναι εξαιρετική (γούστα είναι αυτά) αλλά και το περιεχόμενο του βίντεο το οποίο δίνει ερέθισμα για προβληματισμό : πείνα, φτώχεια, κοινωνική ανισότητα, πόλεμος είναι μερικά από τα θέματα που θίγει! (για να μη λέτε ότι ασχολούμαι μόνο με το μάθημα!)

 

Α' Κείμενο & μετάφραση

[72] ἐλθόντων δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τούς τε πρέσβεις ὡς νεωτερίζοντας ξυλλαβόντες, καὶ ὅσους ἔπεισαν, κατέθεντο ἐς Αἴγιναν. Ἐν δὲ τούτῳ τῶν Κερκυραίων οἱ ἔχοντες τὰ πράγματα ἐλθούσης τριήρους Κορινθίας καὶ Λακεδαιμονίων πρέσβεων ἐπιτίθενται τῷ δήμῳ, καὶ μαχόμενοι ἐνίκησαν. ἀφικομένης δὲ νυκτὸς ὁ μὲν δῆμος ἐς τὴν ἀκρόπολιν καὶ τὰ μετέωρα τῆς πόλεως καταφεύγει καὶ αὐτοῦ ξυλλεγεὶς ἱδρύθη, καὶ τὸν Ὑλλαϊκὸν λιμένα εἶχον· οἱ δὲ τήν τε ἀγορὰν κατέλαβον, οὗπερ οἱ πολλοὶ ᾤκουν αὐτῶν, καὶ τὸν λιμένα τὸν πρὸς αὐτῇ καὶ πρὸς τὴν ἤπειρον. 

(§72) ἐλθόντων δὲ	Όταν λοιπόν ήλθαν  (οι Κερκυραίοι πρέσβεις στην Αθήνα),
οἱ Ἀθηναῖοι	οι Αθηναίοι
ξυλλαβόντες τούς τε πρέσβεις	αφού συνέλαβαν και τους πρέσβεις
ὡς νεωτερίζοντας,	ως υποκινητές στάσης
καὶ ὅσους ἔπεισαν,	και όσους έπεισαν,
κατέθεντο ἐς Αἴγιναν.	τους συγκέντρωσαν για ασφάλεια στην Αίγινα.
Ἐν δὲ τούτῳ	Στο μεταξύ όμως,
τῶν Κερκυραίων	από τους Κερκυραίους
οἱ ἔχοντες	αυτοί
τὰ πράγματα	που ήταν κύριοι της πολιτικής κατάστασης (δηλ. οι Κερκυραίοι ολιγαρχικοί),
ἐλθούσης	αφού ήρθε
Κορινθίας τριήρους	κορινθιακό πλοίο
καὶ Λακεδαιμονίων πρέσβεων	και Λακεδαιμόνιοι πρέσβεις,
ἐπιτίθενται τῷ δήμῳ,	κάνουν επίθεση κατά των δημοκρατικών
καὶ μαχόμενοι ἐνίκησαν.	και τους νικούν στη μάχη.
ἀφικομένης δὲ νυκτὸς	Και όταν ήρθε η νύχτα,
ὁ μὲν δῆμος	οι δημοκρατικοί
καταφεύγει	καταφεύγουν
ἐς τὴν ἀκρόπολιν	στην ακρόπολη
καὶ τὰ μετέωρα	και στα ψηλά και οχυρά μέρη
τῆς πόλεως	της πόλης
καὶ ξυλλεγεὶς	και, αφού συγκεντρώθηκαν
αὐτοῦ	εκεί,
ἱδρύθη,	εγκαταστάθηκαν
καὶ εἶχον	και κατείχαν επίσης
τὸν Ὑλλαϊκὸν λιμένα·	το Υλλαϊκό λιμάνι.
οἱ δὲ κατέλαβον	Οι άλλοι κατέλαβαν
τήν τε ἀγορὰν,	και την αγορά,
οὗπερ ᾤκουν	όπου ακριβώς κατοικούσαν
οἱ πολλοὶ αὐτῶν,	οι περισσότεροι από αυτούς,
καὶ τὸν λιμένα	και το λιμάνι
τὸν πρὸς αὐτῇ	που ήταν κοντά σ’ αυτή
καὶ πρὸς τὴν ἤπειρον.	και που βλέπει προς την ηπειρωτική στεριά.

Β' Ερμηνευτικά σχόλια

Είχαμε δει ότι οι Κερκυραίοι ολιγαρχικοί είχαν αποστείλει πρεσβευτές στην Αθήνα για να καθησυχάσουν τους Αθηναίους για τις προθέσεις τους, καθώς και για να "πείσουν"τους Κερκυραίους που είχαν καταφύγει εκεί να μην προβαίνουν σε εχθρικές ενέργειες για το καθεστώς τους. Οι Αθηναίοι αντιλήφθηκαν την πραγματική πρόθεση των πρεσβευτών ("ὡς νεωτερίζοντας ξυλλαβόντες")και με τη σειρά τους συνέλαβαν και φυλάκισαν στην Αίγινα ("κατέθεντο ἐς Αἴγιναν") τους Κερκυραίους πρεσβευτές μαζί με όσους οι τελευταίοι κατάφεραν να πείσουν. Η πράξη αυτή των Αθηναίων θα μπορούσε να θεωρηθεί "ανίερη" με το σκεπτικό ότι οι πρεσβευτές στην αρχαιότητα τελούσαν υπό την προστασία του Δία (θεού της φιλοξενίας) και του Ερμή (θεού των διαβατών και των εμπόρων). Από την άλλη πλευρά όμως, οι Κερκυραίοι πρεσβευτές είχαν έρθει με τον αθέμιτο σκοπό να εξαπατήσουν τους Αθηναίους, οπότε και η ενέργεια των τελευταίων μπορεί να δικαιολογηθεί. 

Ταυτόχρονα με αυτά τα γεγονότα, στην Κέρκυρα καταφτάνει κορινθιακό πλοίο με Λακεδαιμόνιους πρεσβευτές ("ἐλθούσης τριήρους Κορινθίας καὶ Λακεδαιμονίων πρέσβεων") και αμέσως μετά οι Κερκυραίοι ολιγαρχικοί ("οἱ ἔχοντες τὰ πράγματα") επιτίθενται στους δημοκρατικούς συμπολίτες τους ("ἐπιτίθενται τῷ δήμῳ"). Το γεγονός ότι οι Πελοποννήσιοι μαζί με τους Κερκυραίους ολιγαρχικούς προβαίνουν σε επιθετικές ενέργειες εναντίον των δημοκρατικών, χωρίς να περιμένουν το αποτέλεσμα της πρεσβείας στην Αθήνα, αποδεικνύει περίτρανα την ορθότητα της κρίσης των Αθηναίων για τις πραγματικές προθέσεις των Κερκυραίων ολιγαρχικών. Ο Θουκυδίδης, χωρίς να το αναφέρει ρητά, συνδέει άμεσα την άφιξη των Λακεδαιμονίων πρεσβευτών με την επίθεση εναντίον των δημοκρατικών του νησιού, αφού η τελευταία παρουσιάζεται ως αποτέλεσμα της πρώτης. Το αποτέλεσμα της επίθεσης αυτής είναι ότι οι ολιγαρχικοί "μαχόμενοι ἐνίκησαν", το οποίο ήταν μάλλον και αναμενόμενο εξαιτίας προφανώς του αιφνιδιασμού που υπέστησαν οι δημοκρατικοί από τους αντιπάλους τους, αλλά και της αδυναμίας οργάνωσης των τελευταίων εξαιτίας της σφαγής της ηγεσίας τους.

Χάρτης του νότιου τμήματος της αρχαίας Κέρκυρας

Κάτω από αυτές τις συνθήκες οι Κερκυραίοι δημοκρατικοί ωθούνται "ἐς τὴν ἀκρόπολιν καὶ τὰ μετέωρα τῆς πόλεως", δηλ. πιθανόν κοντά στο σημερινό Καρδάκι, στο Κανόνι και σε "δυσπρόσιτες", από φυσικού τους οχυρές, θέσεις γύρω από την περιοχή της αρχαίας πόλης της Κέρκυρας, στην χερσόνησο του Κανονιού. Τα "μετέωρα" πρέπει να συνδέονται αρκετά με τη σημερινή περιοχή "Κανόνι" και τη περιοχή του "Μον Ρεπό". Ταυτόχρονα ο Θουκυδίδης μας πληροφορεί ότι οι δημοκρατικοί είχαν και υπό τον έλεγχό τους και "Ὑλλαϊκὸν λιμένα" που τοποθετείται στη σημερινή λιμνοθάλασσα Χαλικιόπουλου, την περιοχή του σύγχρονου αερολιμένα της Κέρκυρας.  Στο μέρος αυτός ο δήμος, δηλαδή οι δημοκρατικοί "ἱδρύθη", δηλαδή αναδιοργανώθηκαν, εκλέγοντας κάποια πολιτική ηγεσία και συγκεντρώνοντας πολεμοφόδια για την επικείμενη σύγκρουση. Από την άλλη πλευρά οι ολιγαρχικοί επικράτησαν στην περιοχή της σημερινής παλαιάς πόλης της Κέρκυρας, την λεγόμενη "ἀγορὰν", εμπορικό αλλά και διοικητικό κέντρο της περιοχής "οὗπερ οἱ πολλοὶ ᾤκουν αὐτῶν", περιοχή στην οποία διέμεναν και αρκετοί από τους ολιγαρχικούς. Επιπλέον ελέγχουν και "τὸν λιμένα τὸν πρὸς αὐτῇ καὶ πρὸς τὴν ἤπειρον", μάλλον δηλαδή το λεγόμενο λιμάνι του Αλκίνοου, το οποίο σήμερα δεν διασώζεται, αφού κάλυπτε την περιοχή γύρω από το ναό των Αγίων Ιάσωνος και Ζωσίπατρου. Το λιμάνι αυτό κατά την ελληνιστική εποχή και ειδικότερα στα ρωμαϊκά χρόνια, μπαζώθηκε και καταστράφηκε. Άλλα λιμάνια στην περιοχή είναι είτε αυτό που βρίσκεται είτε στην περιοχή του σημερινού ΝΑΟΚ είτε στην περιοχή "Μπάνια του Αλέκου" στα Μουράγια. Θα πρέπει να ταυτίσουμε αυτό το λιμάνι με το "νεώριον" που θα εξετάσουμε σε επόμενο κεφάλαιο.
Κάτω από τις συνθήκες αυτές οι δυο αντίπαλοι ετοιμάζονται για την πολεμική αναμέτρηση που θα κρίνει και το μέλλον του νησιού.